زهرا نادر؛ تلاش برای استمرار کار زن‌تایمز
درحالی که روزنامه‌نگاران در افغانستان با محدودیت روزافزون دسترسی به اطلاعات و بیکاری مواجهند، تصامیم تازه‌ی رئیس‌جمهور امریکا به توقف مساعدت‌های آن کشور چالش‌های تازه پیش روی جامعه خبرنگاری افغانستان گذاشته است. زن‌تایمز از آغاز کوشیده است تا راهکاری پایدار و مستقل برای انجام مأموریتش پیدا کند. در راستای این تلاش‌ها، زهرا نادر، مدیر مسئول زن‌تایمز، شش ماه گذشته را در دانشگاه میشگان امریکا به‌عنوان محقق نایت والس، سپری کرده تا نقشه‌ی راهی برای پایداری اقتصادی زن‌تایمز طرح کند.
این مقاله به تاریخ ۲۸ جنوری امسال در وب‌سایت نایت والس در دانشگاه میشگان نشر شده است، و ترجمه‌ی فارسی آن با تغییرات جزئی ازجمله افزودن برخی لینک‌ها به گزارش‌ها، روایات و تحلیل‌های زن‌تایمز و شرح برخی مطالب مندرج مقاله، انجام شده است.
وقتی خواهر کوچک زهرا نادر در کابل به دنیا آمد، در خانه‌ی آنان مثل اکثریت باشندگان کابل آب نل/جاری وجود نداشت و او برای شستن نوزاد مادرش باید از بیرون آب می‌آورد. در آن زمان، زهرا ۱۵ سال داشت و مادرش شش دختر و یک پسر به‌دنیا آورده بود. زهرای نوجوان با محیطش به‌قدر کافی آشنا شده بود و می‌دانست که در جامعه‌ی عقب‌مانده و مردسالار افغانستان، تولد دختری دیگر به معنای فشار مالی بیشتر بر والدینش است. او می‌گوید که آن روز هنگامی که آب می‌آوردم، با خود عهد کردم که جای خالی پسری را که خانواده‌ام نیاز داشت پر کنم.
پدر و مادر مهربان و سختکوش زهرا فرصت تعلیم نداشته بودند و از این‌رو، آرزوهای دختر نوجوانشان برای آنان به‌روشنی مفهوم نمی‌شد. آنان نمی‌دانستند که دختر بلندپروازشان به‌راستی روزی نویسنده‌ای توانا، خبرنگاری شناخته‌شده و کارآفرینی رسانه‌ای خواهد شد و برای تأمین عدالت اجتماعی تلاش خواهد کرد.
آغاز کار رسانه‌ای
زهرا نادر در دوران لیسه شعر می‌سرود و برای یک هفته‌نامه‌ی محلی مقاله می‌نوشت. او بعد از لیسه در یک دانشگاه خصوصی حقوق خواند و همزمان با آن زبان انگلیسی را آموخت. او در زمان دانشجویی، همزمان به‌عنوان خبرنگار با رسانه‌های افغانستان کار می‌کرد. در آن سال‌ها فرصت یافت تا در یک برنامه‌ی آموزشی درمورد چگونگی همکاری با رسانه‌های بین‌المللی شرکت کند و بعد از مدتی نخستین مقاله‌اش به‌زبان انگلیسی در نشریه هافینگتون‌پست درباره‌ی پروسه‌ی طولانی طلاق برای زنان در افغانستان، نشر شد و اینگونه زمینه‌ی همکاری او با رسانه‌های خارجی فراهم گردید.
زهرا نادر با نیویارک‌تایمز آغاز به همکاری کرد. او برای نیویارک‌تایمز درمورد مسائل زنان افغانستان گزارش نوشت؛ درمورد قتل‌های ناموسی، مراکز «آزمایش باکرگی»، زندگی زنان سرپرست خانواده و تابوی اجتماعی طلاق یا بیوه‌بودن تحقیق می‌کرد و گزارش می‌نوشت.
مهاجرت و تأسیس زن‌تایمز
با وخامت اوضاع امنیتی، زهرا نادر، همسر و پسر سه ساله‌اش مجبور شدند کشور را ترک بگویند و در کانادا ساکن شوند. او در کانادا برای یافتن مسیر جدیدی تلاش می‌کرد و پس از مشورت با دوستانش تصمیم گرفت راهی را که در افغانستان پیش گرفته بود ادامه دهد. او همانگونه که در کابل درباره‌ی مسائل زنان تحقیق می‌کرد و گزارش می‌نوشت، در کانادا نیز در این عرصه به تحصیل و کار ادامه داد. او از دانشگاه یورک در رشته‌ی ارتباط و فرهنگ ماستری گرفت و برای مقطع دکترا در همین دانشگاه پذیرفته شد.
زمانی که طالبان بر کابل تسلط یافتند، زهرا نادر در کانادا مشغول تحصیل بود و فروپاشی جمهوریت و بسته‌شدن فرصت‌های حداقلی به‌روی زنان او را واداشت تا کاری انجام دهد. زهرا رسانه‌ی غیرانتفاعی زن‌تایمز را تأسیس کرد و همراه با گروهی از روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق زنان، به نشر روایت، گزارش و تحلیل از وضعیت زنان و حمایت از روزنامه‌نگاران پرداخت. او ابتدا از پس‌انداز دانشجویی‌اش زن‌تایمز را تأسیس کرد و سپس برای تمویل و ادامه‌ی فعالیت کارزار آنلاین جمع‌آوری کمک راه انداخت و توانست بیش از ۴۰ هزار دالر کانادایی مساعدت مالی از افراد و بنیادهای خیریه به‌دست آورد. در مدت فعالیت سه‌ساله‌ی زن‌تایمز، زهرا نادر توانسته است همکاری یک تیم توانا از روزنامه‌نگاران افغان را که بیشتر آنان زن هستند، جلب نماید و برای ده‌ها خبرنگار زمینه‌ی کار و آموزش فراهم سازد.
روایت رنج، شجاعت و امید
زن‌تایمز روایت‌های رنج، شهامت و امید مردم را انعکاس می‌دهد، و گزارش محرومیت‌ها، آسیب‌ها و موفقیت‌های افغان‌ها و به‌ویژه زنان، در زیر سیطره‌ی طالبان را نشر می‌کند. روایت‌های تکان‌دهنده و آموزنده‌ی بسیاری در این مدت در زن‌تایمز نشر شده است، ازجمله در ماه اکتوبر ۲۰۲۴ گزارش اعتراض معلمان زن نشان داد که اگر مردم برای کسب حقوق خود پافشاری کنند، حتی در رژیم استبدادی طالبان نیز، می‌توان دستاوردهای هرچند کوچک کمایی کرد. آن گزارش مثل سایر گزارش‌ها و روایات و تحلیل‌های زن‌تایمز به زبان فارسی و انگلیسی نشر شد و علاقه‌مندان امور افغانستان و حقوق زنان در گوشه‌وکنار جهان آن را خواندند. نامه‌های دختران محروم از تحصیل، و روایت‌های زنانی که شغل خود را از دست داده بودند، سرگذشت تلخ مهاجران، زنان نظامی سابق، دیگرباشان و تحلیل‌های زن‌تایمز تصویر تکان‌دهنده‌ای را از شرایطی که حاکمیت طالبان و فروپاشی جامعه به‌بار آورده است ترسیم می‌کند.
تلاش برای تقویت و استمرار کار زن‌تایمز
زهرا نادر در سال ۲۰۲۵ در دانشگاه میشگان مشغول مطالعه‌ی مدل‌های تجاری و استراتژی‌های مدیریتی است تا نقشه‌ی راهی برای تداوم کار زن‌تایمز ایجاد کند. زهرا نادر می‌کوشد از این فرصت برای طرح استراتژی کارآمد و عملی برای افزایش پوشش رسانه‌ای زن‌تایمز و راه‌های تمویل پایدار و جلب حمایت خوانندگان استفاده کند. پس از پایان فلوشیپ، زهرا نادر قصد دارد همزمان با تکمیل دوره‌ی دکترا و نوشتن پایان‌نامه درباره‌ی فعالان حقوق زن افغان در دهه‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰، به مدیریت زن‌تایمز ادامه دهد. او می‌گوید ادامه‌ی مسیری که در پانزده‌سالگی در روز تولد خواهرش انتخاب کرده بود برایش خیلی مهم است، و امید دارد الگوی امیدبخشی برای دختران خانواده و هموطنانش باشد.
اشلی بیتس معاون مدیر مرکز والاس هاوس برای روزنامه‌نگاران است.
