تاریخ قهقرایی: روزشمار حذف سیستماتیک زنان از سوی طالبان
امروز دومین سالگرد تسلط طالبان بر افغانستان در ۱۵ آگِست ۲۰۲۱ است. از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، دستورالعملها و فرمانهای فراوانی با هدف حذف زنان از عرصههای متفاوت اجتماعی توسط طالبان صادر و اجرا شده است. زنتایمز دستکم ۴۵ فرمان شفاهی و کتبی توسط طالبان را در حذف زنان مستند کرده است. این اقدامات نشاندهندۀ حرکتی تام و تمام ارتجاعی و نشاندهندۀ نیت قاطع گروه طالبان برای از بین بردن پیشرفتهای حاصلشده در دهههای گذشته است.
نقض و محدودسازی بیامان حقوق زنان از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ تصویری تاریک از زندگی تحت حاکمیت طالبان را ترسیم میکند. این یک تضاد جدی با پیشرفت چشمگیری است که افغانستان در اوایل قرن بیست و یکم به دست آورده بود. جامعۀ بینالمللی باید در تلاش خود برای حمایت از حقوق بشر و آرمانهای زنان هوشیار و متحد باقی بماند. این جدول زمانی نباید فقط یک فهرست از رویدادها باشد، بلکه باید محرکی قوی برای اقدامات جهانی باشد تا اطمینان حاصل شود که چنین روزهای تاریکی هرگز پایدار نخواهد ماند و بهمثابه سرنوشتی محتوم برای زنان افغانستان پذیرفته و تثبیت نخواهد شد.
این فهرست گواهی است بر اجرای سیاستی با هدف حذف سیستماتیک و همهجانبۀ زنان از تمامی حوزههای اجتماعی در افغانستان، که در سه عرصۀ اصلی دستهبندی شده است: آموزش، اشتغال، و حوزۀ عمومی.
الف) محرومسازی دختران و زنان از تحصیل:
- ۲۶ سنبله ۱۴۰۰؛ طالبان با نشر اعلامیهای آموزش دختران بالاتر از صنف ششم مکتب را ممنوع اعلام کرد.
- ۱ حمل ۱۴۰۱؛ سال نو تعلیمی بدون حضور دختران بالاتر از صنف ششم آغاز شد.
- ۱۱ جوزا ۱۴۰۱؛ طالبان به دختران صنف چهارم تا ششم در غزنی دستور دادند که صورتشان را کاملاً بپوشانند.
- ۱۹ سنبله ۱۴۰۱؛ طالبان دروازههای چهار لیسۀ متوسطۀ دخترانه در گردیز، مرکز ولایت پکتیا و یک لیسۀ متوسطۀ دخترانه در ولسوالی سمکنی را، که دختران در آن مخفیانه درس میخواندند، بستند.
- ۱ میزان ۱۴۰۱؛ طالبان با ارسال مکتوبی به مکاتب دخترانه در شهر قندهار، ورود دختران بالاتر از ۱۳ سال به مکتب را ممنوع کردند.
- ۱ جدی ۱۴۰۱؛ وزارت معارف طالبان، با ارسال مکتوب رسمی به ریاستهای معارف مرکز و ولایات، دستور داد که تحصیل دختران در مکاتب و مراکز آموزشی خصوصی بالاتر از صنف ششم تا «امر ثانی» ممنوع است.
- ۱۴ میزان ۱۴۰۱؛ طالبان در امتحان ورودی دانشگاهها، انتخاب رشتههای تحصیلی را برای دختران محدود کردند. آنها فقط حق انتخاب طب، تعليم و تربيه و شرعیات را داشتند.
- ۱۰ عقرب ۱۴۰۱؛ ادارۀ ملی امتحانات کانکور طالبان دستور دادند دانشجویان دختر اجازه ندارند بدون چادری داخل دانشگاه شوند.
- ۱۰ قوس ۱۴۰۱؛ طالبان به تمامی کارمندان و استادان مرد دانشگاه ولایت قندهار دستور داده است که هیچ ارتباط و تماسی با اساتید زن و دانشجویان دختر نداشته باشند.
- ۵ ثور ۱۴۰۱؛ طالبان در دانشگاههای دولتی تفکیک جنسیتی ایجاد و روزهای هفته را جدا کردند.
- ۲۷ سنبله ۱۴۰۱؛ طالبان به دانشجویان در دانشگاههای دولتی کابل، قندهار و ننگرهار استفاده از مبایل هوشمند و عکس گرفتن در محوطۀ دانشگاه را ممنوع کردند.
- ۲۶ عقرب ۱۴۰۱؛ طالبان به دختران دانشجو در دانشگاه دولتی قندهار ننگرهار و سمنگان دستور دادند که حق تجلیل روز دانشجو و فراغت از تحصیلشان را ندارند.
- ۸ عقرب ۱۴۰۱؛ طالبان در ولایت بدخشان به دختران دانشجو که لباس رنگي به تن داشتند، اجازۀ ورود به دانشگاه ندادند.
- ۲۹ قوس ۱۴۰۱؛ وزارت تحصیلات عالی طالبان تحصیلات دانشگاهی را برای دختران تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد.
- ۲۹ سرطان ۱۴۰۲؛ طالبان به دختران اجازه ندادند که شامل امتحان کانکور شوند.
- ۲۰ سرطان ۱۴۰۲؛ وزارت معارف طالبان حکم بسته شدن ۴۹ دارالمعلمین و ۱۹۸ مرکز حمایتی مرتبط با این مؤسسههای تحصیلی در افغانستان را صادر کرد.
- ۱۳ اسد ۱۴۰۲؛ طالبان به مکاتب جنوب و شرق افغانستان بهطور شفاهی دستور داد که دختران بالاتر از ۱۰ سال اجازۀ تحصیل ابتدایی ندارند.
ب) محرومسازی دختران و زنان از کار:
- ۶ سنبله ۱۴۰۰؛ طالبان به زنان کارمند در ادارات دولتی دستور داد که فعلاً در خانه بمانند.
- ۱۶ سنبله ۱۴۰۰؛ طالبان کابینۀشان را اعلام کردند که هیچ زنی در آن وجود نداشت.
- ۲۶ سنبله ۱۴۰۰؛ وزارت امور زنان منحل شد و ادارۀ امر به معروف و نهی از منکر جایگزین آن شد.
- ۲۸ سنبله۱۴۰۰؛ شهرداري کابل از کارمندان زن این اداره خواست فقط کسانی به وظیفه برگردند که همکار مرد او نتواند کارش را انجام دهد.
- ۲۷ سرطان ۱۴۰۱؛ طالبان به کارمندان زن در وزارت مالیه دستور داده بود که بهجای خود یک مرد از اعضای خانوادۀشان را بفرستند.
- ۷ جدي ۱۴۰۱؛ طالبان به رسانهها دستور دادند که از نشر و پخش صدای زنان خودداری کنند.
- ۱۴ میزان ۱۴۰۱؛ طالبان زنان کسبهکار در دایکندی را از کار با مشتریان و کارفرمای مرد منع کرد.
- ۳ جدی ۱۴۰۱؛ طالبان با صدور یک فرمان کار زنان و دختران را در مؤسسات غیردولتی داخلی و خارجي ممنوع کرد.
- ۱۵ حمل ۱۴۰۲؛ طالبان با صدور یک فرمان کار زنان در سازمان ملل متحد ممنوع اعلام کرد.
- ۲۰ سرطان ۱۴۰۲؛ طالبان با صدور یک فرمان بیش از ۴۶۰ تن از استادان کودکستانها و شیرخوارگاههای دولتی را برکنار کرد. اکثریت این کارمندان را زنان تشکیل میدادند.
- ۲۸ سرطان ۱۴۰۲؛ طالبان در یک دستور شفاهی، در ولایت هرات کار زنان روی در زمینهای زراعتی زعفران را منع کرد.
- ۳ سرطان ۱۴۰۲؛ طالبان فرمان داد که سر از تاریخ ۳ اسد ۱۴۰۲ کار آرایشگاههای زنانه ممنوع است.
- ۵ اسد ۱۴۰۲؛ طالبان صدای زنان را در کانالهای تلویزیونی و رادیویی در ولایت هلمند ممنوع کرد.
ج) محدودسازی دختران و زنان از حضور در عرصۀ عمومی:
- ۱۸ سنبله ۱۴۰۰؛ طالبان مردم را از تظاهرات بدون مجوز منع کرد.
- ۳۰ عقرب ۱۴۰۰؛ بر اساس طرزالعمل هشتمادهای طالبان، زنان از حضور در نمایشهای تلویزیونی در افغانستان منع شدند.
- ۵ جدي ۱۴۰۰؛ طالبان دستور داد که زنان نمیتوانند بدون محرم شرعی مرد، بیشتر از ۷۲ کیلومتر سفر کنند.
- ۱۸جدي۱۴۰۰؛ طالبان کارزار رعایت حجاب را آغاز کرد و تصاویر زنان با حجاب اسلامی را در شهرها نصب کرد.
- ۷ حمل ۱۴۰۱؛ طالبان تفکیک جنسیتی میان زنان و مردان را در پارکهای عمومی در کابل ایجاد کرد.
- ۱۱ ثور ۱۴۰۱؛ طالبان به مسئولان آموزش رانندگي در هرات بهطور شفاهی دستور داد که به زنان تصدیقنامۀ آموزش رانندگی ندهند.
- ۱۷ ثور ۱۴۰۱؛ طالبان فرمان صادر کرد که در صورت دیده شدن زنان بدون حجاب اسلامی، مردان خانواده مجازات خواهند شد.
- ۲۹ ثور۱۴۰۱؛ طالبان به مجریان زن تلویزیونها دستور داد که در هنگام اجرای برنامهها، صورتشان را بپوشانند.
- ۳ سنبله ۱۴۰۱؛ طالبان به ۷۹ دانشجوی دختر دانشگاه امریکایی افغانستان به بهانۀ نداشتن «محرم» اجازۀ سفر نداد.
- ۳ عقرب ۱۴۰۱؛ ریاست مخابرات ولایت ارزگان به فروشندگان سیمکارتها دستور داد به زنان سیمکارت نفروشند.
- ۱۸ عقرب ۱۴۰۱؛ طالبان در فرمانی زنان را از رفتن به پارکهای عمومي منع کرد.
- ۱۹ عقرب ۱۴۰۱؛ طالبان فرمان داد که زنان به باشگاههای ورزشی نروند.
- ۲۲ عقرب ۱۴۰۱؛ طالبان زنان را از رفتن به حمام عمومی منع کرد.
- ۲۱ حوت ۱۴۰۱؛ طالبان در ولایت تخار و سمنگان رفتن زنان بدون محرم شرعی مرد را به رستورانتها را ممنوع کرد.
- ۲۳ ثور ۱۴۰۲؛ طالبان به رستورانتداران ولایت هرات نیز دستور داد که زنان و مردان کنار هم غذا نخورند.