وزیر امر به معروف طالبان: زن حق ندارد در حضور زن دیگر به صدای بلند الحمدالله و سبحانالله بگوید
همزمان با تشدید اختلافات درونگروهی طالبان بر سر چگونگی اعمال محدودیتهای تازهی امارتی، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان برای اجرای محتویات فرمان ضدبشری ملاهبت الله موسوم به «قانون امر به معروف و نهی از منکر» کمپاین سخنرانی و تبلیغ بهراه انداخته است.
طالبان پیش از این قانون نیز دهها فرمان «شرعی» برای محدودکردن روابط اجتماعی، فعالیتهای سیاسی، کار، تفریح و دیگر حقوق مدنی افغانها بهویژه زنان، صادر کرده بودند، اما با این قانون حلقهی محدودیتها تنگتر گردیده و میکانیزم اجرای آنها با جزئیات بیشتر توضیح داده شده است. منع تصویر زنان و عورتخواندن صدای ایشان، دو فقرهی تازه در محدودیتهای طالبانی، باعث تشدید اختلافات داخلی آن گروه و نگرانی فعالان مدنی و سیاسی شده است.
کمپاینهای اخیر خالد حنفی و وزارت بدنامش بر محور همین دو تصمیم تازه میچرخد. اخیراً در برخی از ولایات از جمله تخار، بادغیس، قندهار و هلمند، نشرات تلویزیونی متوقف شده و رسانهی دولتی رادیو و تلویزیون ملی به رادیو صدای شریعت تغییر داده شده است.
خالد حنفی که مسئولیت اجرای اوامر ضدحقوقبشری امیر طالبان را از طریق وزارت امر به معروف و نهی از منکر بهعهده دارد، اخیراً به برخی ولایات از جمله لغمان، ننگرهار و لوگر، سفر کرده و در دیدار با مسئولان محلی ادارهی طالبان، ملاها و متنفذین محلی موضع آن گروه را در ارتباط به فرامین ملاهبت الله توضیح داده است. او در یک نوار صوتی گفته است که تصمیم گروه طالبان در مورد صدای زنان دستور نهایی است: «زنان به صدای بلند قرائت نمیتوانند، ترانه و آواز خوانده نمیتوانند. ختم!»
او با اشاره به احادیث و اقوال مندرج کتابهای مورد استناد طالبان، میگوید: «وقتی زن بالغ نماز میخواند و از روبهرویش خواهر بالغی میگذرد، اجازه ندارد که {با صدای بلند} الحمدالله و سبحانالله بگوید، چطور ممکن است برایش اجازهی آوازخوانی داده شود؟» خالد حنفی به حاضران اعلام کرده است که قانون امر به معروف بهتدریج اجرا خواهد شد، «و ایمان داریم که خداوند انشاءالله ما را رفتهرفته کامیاب خواهد کرد.»
رفتار دوگانهی داخلی و خارجی طالبان
خالد حنفی گفته است که در جنگ با ناتو و امریکا هیچکسی تصور نمیکرد که طالبان کامیاب شود، ولی «افغانهای غمزده، مسکین و بیسروسامان» در برابر امریکا، ۴۷ کشوری که بالفعل در جنگ دخیل بودند و ۵۷ کشوری که بالقوه از این جنگ حمایت میکردند کامیاب شدند و «دنیای کفری را» به خواست خدا شکست دادند.
برخی اعتمادبهنفس افرادی چون خالد حنفی را نتیجهی بیخبری سیاسی و تعدادی آن را سیاست مزورانهی طالبان برای سرکوب مخالفان به پشتگرمی توافقات پیدا و پنهانی میدانند که رهبران آن گروه با قدرتهای منطقه و جهان بستهاند. طالبان در طول سه سال گذشته سیاست دوگانهی امریکاستیزی و تبلیغ جهادگرایی در داخل، و معاملهگری با «کفار» در خارج را تعقیب کرده است. از یک سو با روایت تکفیری کودکان و نوجوانان را در مدارس، یتیمخانهها و مکاتب نفرت و کشتار آموزش میدهند و بهبهانهی شریعت، اقشار شهری و فرهنگ غیرطالبانی را سرکوب میکنند، ولی از سوی دیگر، خواهان کسب رسمیت از سوی امریکا و متحدانش هستند و هر هفته مبالغ هنگفت کمکهای مالی را از «جهان کفری» دریافت میکنند. این سیاست دوگانه در توافقنامهی دوحه نیز انعکاس یافته بود؛ در آن توافقنامه، طالبان وعده سپرده بودند که علیه منافع و سربازان امریکا نجنگند و بعد از کسب قدرت اجازه ندهند که خاک افغانستان علیه منافع امریکا استفاده شود، و در عوض، «ایالات متحدهی امریکا و متحدانش از …مداخله در امور داخلی این کشور خودداری خواهند کرد.» از اینرو، فاجعهی جاری در افغانستان بیارتباط به توافق امریکا و متحدانش با طالبان نیست.
حالا این سؤال جدی بین مخالفان طالبان و مردمی که بار اصلی ستم طالبان را میکشند، مطرح است: در شرایطی که امریکا به عدم مداخله در امور داخلی افغانستان تعهد سپرده است، و از گروه طالبان حمایت مالی، استخباراتی و سیاسی میکند، آیا فریاد نهادهای حقوقبشری و حتی قطعنامهها و گزارشهای سازمان ملل به نجات مردم افغانستان از سیاستهای ضدبشری طالبان کمک خواهد کرد؟ تا زمانی که تعلیم، کار و آزادی ساکنان افغانستان محکی برای حمایت و همکاری کشورهای قدرتمندی چون امریکا با گروه طالبان نباشد، آیا آن گروه از سیاستهای ضدبشریاش عقبنشینی خواهد کرد؟
پشتگرم به توافق با امریکا و بیتوجه به سازمان ملل
طالبان به تکرار گفتهاند که در سیاستهای داخلی به هیچ قاعدهای جز فرامین ملاهبت الله پایبند نیستند و در برابر گزارشهای یوناما و نهادهای حقوقبشری با سکوت، انکار و یا خشم واکنش نشان دادهاند.
روزا اوتانبایوا، نمایندهی خاص سرمنشی سازمان ملل برای افغانستان، به تاریخ ۱۸ سپتامبر امسال در گزارشی به شورای امنیت گفت که تصویب قانون امر به معروف و نهی از منکر تلاشهای او و سازمانش را برای گشودن «فصل جدید گفتوگوی معنادارتر» تضعیف کرده است. او گفته بود که قانون تازهی طالبان «برخی از طاقتفرساترین محدودیتها» را بر مردم افغانستان اعمال میکند و پیام منفی سیاسی در رابطه با تعامل واقعی است.
خانم اوتانبایوا گفته است که قانون جدید صلاحیتهای بیشازحد به وزارت امر به معروف و نهی از منکر داده است. حدود یک هفته بعد از نشر گزارش اوتانبایوا، خالد حنفی که بهنظر میرسد از «صلاحیتهای بیشازحد» وزارتش به وجد آمده و در ماههای اخیر علیه مخالفان داخلی و خارجی مانور میدهد، طی سخنرانیاش در ولایت لوگر، به انتقادات یوناما واکنش نشان داد و گفت که گروه طالبان حافظ حقوق زنانند و دشمنان طالبان میخواهند از مسئلهی زنان سوءاستفاده کنند. او از فرمان شش فقرهای ملاهبت الله که در آن حق میراث، حق ازدواج و منع بددادن چون حقوق اصلی و اساسی زنان عنوان شده بود، مثال آورده و گفته است که در سه سال گذشته وزارت او به ۲۰ هزار زن کمک کرده است تا حق میراث بهدست آورند.
طالبان حق مالکیت زنان را بهرسمیت نمیشناسند، زنان را فاقد توانایی تصمیمگیری مستقل میدانند و حتی گشتوگذار آنان را بدون همراهی محرم مرد مجاز نمیدانند، با اینحال مدعیاند که به زنان در کسب حق میراث کمک کردهاند. در جامعهای که زن صاحب حقوق مالکیت، تصمیمگیری مستقل و سفر و تعلیم نباشد، تأکید بر «حق» میراث و نفقه تقلیل حقوق زن به خوراک و پوشاک است؛ و اینگونه فرمانی که در ظاهر به حمایت از حقوق زنان صادر شده است، وابستگی آنان را به مردان رسمیت میبخشد.
خالد حنفی متولد سال ۱۳۵۰ هجری شمسی در ولایت نورستان، و آموزشدیدهی مدارس پاکستان، اکنون از متحدان اصلی ملاهبت الله در رقابتهای داخلی گروه طالبان است. گروه طالبان از او مانند ملاهبت الله و تعدادی از ملاهای کلان دیگر با پیشوند «شیخ» یاد میکنند. گزارش شده است که او در گذشته روابط نزدیک با شبکه حقانی داشته، ولی اکنون در رقابتهای داخلی از جمله در کشمکش بر سر منع تصویر و بستن مکاتب دخترانه، کنار ملاهبت الله ایستاده است، درحالی که گفته میشود سراجالدین حقانی این سیاستها را به سود امارت آن گروه نمیداند؛ از جمله اخیراً اختلافات ملاهبتالله و سراجالدین حقانی در بستن تلویزیونها و منع تصویر زندهجان در رسانهها مطرح شد؛ یک نوار صوتی از جلالالدین حقانی، پدر سراجالدین، در توجیه ضرورت جهادی نشر تصویر پخش گردید، و همزمان با آن، نوار صوتی از ملاهبت الله در مذمت نشر تصاویر به رسانهها داده شد. ملاهبت الله در آن فایل صوتی به نقل از «ملا کفایت الله صاحب در کفایت المفتی» کشیدن تصویر انسان را حتی اگر برای آموزش نماز باشد، ناجایز خوانده است.
همانطوری که ملاهبت الله و جلالالدین حقانی، هرکدام از میان کتابهای مذهبی برای ثبت و نشر تصاویر انسان حکایات متضاد نقل کرده و آن حکایات را مبنای تصمیمهای سیاسی خود قرار دادهاند، در سایر احکام ضدبشری گروههای تندروی همچون طالب نیز شریعت تنها یک ابزار سیاسی است و بنیادگرایان از مذهب در جهت منافع سیاسی و اقتصادیشان بهره میبرند.