زنی که جایزه نوبلش را تجلیل نکرد
کوریا تایمز به تاریخ ۱۴ اکتوبر گزارش داده است که خانم هان کانگ، برندهی جایزه نوبل ادبیات امسال، از برگزاری کنفرانس خبری و تجلیل جایزهاش ابا ورزیده است. جایزه نوبل فرصت بزرگی در اختیار نویسندگان مشهور میگذارد تا علیه ستم، جنگ و بیعدالتی مبارزه کنند، اما همهی برندگان این جایزه از فرصت بهدستآمده بهخوبی استفاده نمیتوانند. خانم هان کانگ پیش از این نیز جوایز مهمی را در کوریا و بیرون از آن کشور برده و رمانهایش به زبانهای گوناگون ترجمه شده است.
این اولین جایزه نوبل برای یک نویسنده کوریایی است و مردم آن کشور دوست دارند که موفقیت هموطنشان را جشن بگیرند و از او در ارتباط با آن جایزه در کنفرانس خبری رسمی، سخنانی بشنوند. خانم هان کانگ گفته است که دیگر تنها یک نویسندهی اهل کوریا نیست، بلکه جایگاه جدید او برایش مسئولیتهای بزرگتری بههمراه آورده و حالا که تراژدیهای اکراین و فلسطین جان انسانها را هر روز میگیرد، شایسته نیست که جایزهاش را جشن بگیرد.
گفته میشود که بهجای خانم هان کانگ، پدرش که او نیز نویسندهای مشهور است، در یک کنفرانس خبری حاضر شده تا پیام عدم تمایل دخترش به جشن و تجلیل را به رسانهها و علاقمندان ادبیات انتقال دهد. هان کانگ گفته است: «هنگامی که جنگ شدت میگیرد و مردم هر روز کشته میشوند، چگونه میتوانیم محفل تجلیل و کنفرانس مطبوعاتی برگزار کنیم؟»
هان کانگ هجدهمین زن برندهی جایزه نوبل است. اگرچه از سال ۱۹۰۱ میلادی تاکنون تنها حدود ۱۵ درصد جوایز نوبل ادبیات به زنان داده شده است، اما از آغاز قرن جدید، حضور نویسندگان زن در فهرست این جوایز افزایش چشمگیری داشته است. در دوازده سال اخیر، شش جایزه نوبل ادبیات را نویسندگان زن گرفتهاند. این تغییر حکایت از رشد جایگاه زنان در ادبیات و نیز کاهش نگاه مردسالارانه در آن نهاد دارد.
خانم هان کانگ در رمانهایش نیز نشان داده است که انسان این عصر است و به جهان امروز با چشم باز نگاه میکند، چنان که در وبسایت جایزه نوبل به علت اهدای این جایزه به خانم هان کانگ اشاره شده و بیداری جهانی او انعکاس یافته است: «جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴ به هان کانگ بهخاطر نثرعمیقاً شاعرانهی او اهدا شده است که با آن به دردهای تاریخی میپردازد و شکنندگی حیات بشر را آشکار میسازد.»
امید میرود هان کانگ پس از این به ستمی که حاکمیت طالبانی بر مردم افغانستان بهخصوص زنان، روا میدارد نیز واکنش نشان دهد. آنچه امروز در افغانستان میگذرد بخشی از تراژدی قرن ماست و شکنندگی جوامع بشری را در برابر جنگ، تروریسم و حاکمیتهای ضدمردمی آشکار میکند.
نام هان کانگ در دههی ۱۹۹۰ وارد ادبیات کوریا شده و از اوایل قرن بیستویکم از آثارش در کشورهای دیگر نیز استقبال شده است. درسهای یونانی، اعمال انسانی، کتاب سفید، گیاهخوار، باد میوزد، بدرود و ما جدا نمیشویم از آثار مشهور او بهشمار میروند.