تغییرات اقلیمی در حال ویران‌کردن افغانستان؛ بیش‌ترین آسیب را زنان می‌بینند
گل‌بی‌بی بر اثر سیلاب اخیر در ولایت بغلان در شمال افغانستان خانه‌ی خود را از دست داد. این مادر مجرد ۳۹ ساله در گفت‌وگوی تلفنی با زن‌تایمز توضیح می‌دهد: «سیل تمام خانه‌ی گلی‌ام را بُرد. تنها توانستم چهار فرزندم را نجات دهم.» او مجبور شد به شهر پلخمری، مرکز ولایت، نقل مکان کند. در آن‌جا او و فرزندانش با یکی از بستگانش در یک پناهگاه موقت زندگی می‌کنند.
بی‌بی میگوید سیل زندگی‌ای را که بیش از یک دهه ساخته بود ویران کرده است. او اکنون به تلاش‌های امدادی وابسته است که به دلیل ناتوانی طالبان و جاده‌های صعب‌العبور ناشی از سیلاب‌های مرگبار که باعث کشته‌شدن بیش از ۳۰۰ نفر در ولایت بغلان شده، با مشکل مواجه شده است. از زمانی که خانه‌ی آنان ویران شد، تنها کمک قابل توجهی که او و چهار فرزندش دریافت کرده‌اند یک کمپل بوده است.
بحران‌های محیط زیستی و بشری که در سال‌های اخیر افغانستان را متاثر کرده، مشکلات زیادی را برای زنانی چون گل‌بی‌بی ایجاد کرده است. آنان بار عمده‌ی حوادث طبیعی را متحمل می‌شوند که به دلیل تغییرات اقلیمی تشدید و با عدم واکنش موثر طالبان بدتر شده است.
قبل از سیل، او غذای خود و خانواده‌اش را در روستای‌شان کشت می‌کرد و با شستن و تعمیر لباس و کار در مزارع برای روستاییان دیگر، می‌توانست خانواده‌ی خود را تامین کند. اما نقل مکان موقت او به مرکز ولایت به این معنا است که او باید از طریق اشتغال شهری امرار معاش کند، که در بیش‌تر موارد، در شرایط کنونی برای زنی بی‌سوادی مانند گل بی‌بی امکانش وجود ندارد.
او نمی‌تواند راهی برای بازسازی زندگی خود و تامین زندگی فرزندانش بیابد. حتا اگر بتواند کاری پیدا کند، باید یک محرم او را همراهی کند تا با فرمان طالبان که در ماه می ۲۰۲۲ صادر شد، مطابقت داشته باشد. بی‌بی که با این افزایش قیمت مواد غذایی نگران تامین غذای فرزندانش است میگوید: «من یک زنم و کاری نمی‌توانم بکنم.» بهای فعلی گندم در افغانستان اکنون ۲۵ فیصد بالاتر از میانگین سه سال پسین است.
کامله، یک مادر ۳۳ ساله از ولسوالی کانگِ ولایت نیمروز در غرب افغانستان، نمونه‌ی دیگری از تاثیر تغییرات اقلیمی، به ویژه بر زنان و کودکان است. در دو و نیم سال پسین، خشک‌سالی شدید او را مجبور کرد به زرنج، مرکز این ولایت نقل مکان کند. کامله در یک مصاحبه‌ی تلفنی به زن‌تایمز گفت: «در منطقه‌ی کانگ، چاه کوچکی وجود داشت که در نهایت به دلیل خشک‌سالی شدید خشک شد.» اکنون او برای تامین هزینه‌های آبی که به ازای هر قوطی پلاستیکی زرد ۳۰ افغانی می‌باشد، با مشکل مواجه است. دختر ۱۲ ساله‌ی او اسما مسوول تامین آب کافی برای خانواده بود. کامله در توضیح خسارات وارده به دخترش که باید سبدهای سنگین آب را در مسافت طولانی تا خانه حمل کند، میگوید: «شب‌ها، دخترم در خواب فریاد می‌زند که مامان، پاهایم درد می‌کند. من نمی‌توانم بخوابم.»
داکتر نجیب‌الله سدید، کارشناس محیط زیست که در موضوع آب کار می‌کند، میگوید که تغییر اقلیم چرخه‌ی آب افغانستان را مختل می‌کند و به خشک‌سالی یا سیل منجر می‌شود. این شرایط بحرانی اقلیمی دسترسی ضعیف مردم به آب را تشدید می‌کند. سدید میگوید: «تغییر اقلیمی مستقیما دسترسی به آب را محدود می‌کند و موجب فشار زیادی بر زنان و کودکان می‌شود.» وی می‌افزاید: «زنان و کودکان اغلب مسوولیت آوردن آب را از مسافت‌های بسیار دور برعهده دارند. علاوه بر این، زنان و کودکان بیش‌تر در معرض بیماری‌های منتقله از طریق آب هستند.» او تصریح می‌کند که سیلاب رودخانه‌ها، چاه‌ها و سیستم‌های کاریز را آلوده می‌کند و زنان و کودکان با کار و نوشیدن آب آلوده بیش‌ترین آسیب را می‌بینند.
کمبود آبِ ناشی از آب و هوا به شدت بر سلامت، آموزش و رفاه کلی کودکان تاثیر می‌گذارد. او گفت: «کودکان ساعت‌های رفتن به مدرسه را برای آوردن آب از دست می‌دهند و پیاده‌روی طولانی آنان را در معرض سواستفاده قرار می‌دهد.» او افزود که دختران بیش‌تر در خطر هستند زیرا اغلب مجبورند به تنهایی مسیرهای طولانی را در مناطق دورافتاده طی کنند. او هم‌چنان نگران بار روانی این کودکان، در اثر بازگشت احتمالی بدون آب به خانه است و میگوید: «این مساله فشار جسمی و روانی زیادی را در سنین پایین وارد می‌کند و سلامت جسمی و روانی آنان را برای همیشه تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
داکتر ولی‌محمد زاهد، متخصص اطفال هشدار می‌دهد که خطرات ناشی از خشک‌سالی و سیلاب، بقای روزانه را به ویژه برای کودکان به چالشی دلهره‌آور تبدیل کرده است. زاهد که تاثیر کمبود آب آشامیدنی را دیده است، ابراز نگرانی می‌کند و میگوید: «بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند هر روز آب تمیز بخرند. در شرایطی که آنان نمی‌توانند به فرزندان خود غذا بدهند، چگونه می‌توانند آب تمیز بخرند؟ کودکان در نیمروز به دلیل استفاده از آب ناپاک دچار بیماری‌هایی مانند اسهال می‌شوند.»
او به زن‌تایمز میگوید: «اگر برای کسانی که از خشک‌سالی شدید در نیمروز آسیب دیده‌اند کمکی نشود، مردم چاره‌ای جز ترک‌کردن آن‌جا نخواهند داشت. این خطر وجود دارد که در آینده‌ی نزدیک، باشندگان بسیاری از ولسوالی‌ها به طور دسته‌جمعی به سایر نقاط کشور نقل مکان کنند. زنان و کودکان بیش از همه از این خشک‌سالی‌های شدید و تغییرات آب و هوایی آسیب می‌بینند.»
کارشناسان به زن‌تایمز می‌گویند که کمبود آب به ویژه بر زنان تاثیر می‌گذارد. زنان مصرف آب خود را کم می‌کنند تا تاثیر کمآبی را بر خانواده‌های‌شان کاهش دهند. این موضوع در بیش‌تر مواقع موجب می‌شود که بدن زنان دچار کمآبی شود و زنان از بهداشت ضعیف رنج ببرند که همین مساله آنان را در برابر بیماری‌های مزمن آسیب‌پذیر می‌کند.
با وجود این‌که زنان و کودکان افغان بیش‌ترین تاثیر را از تغییرات آب و هوایی در افغانستان می‌بینند، اما از تصمیم‌گیری‌ها یا هرگونه مباحثه در مورد بحران محیط زیستی کاملا محروم هستند. در اوایل ماه مارس، افغانستان میزبان اولین «کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم» در دانشگاه ننگرهار بود. در این کنفرانس که شامل کارشناسان بین‌المللی تغییرات اقلیمی بود، تنها یک زن حضور داشت. نام او آکیکو ناکامورا، دختر تتسو ناکامورای فقید، یک پزشک ژاپنی است که سرپرستی خدمات پزشکی صلح ژاپن را بر عهده داشت و در سال ۲۰۱۹ کشته شد.
در حالی که یکی از سخنرانان کنفرانس، دکتر جاناتان نیل، فعال تغییر اقلیم، به نظر متقاعد شده بود که طالبان تغییرات آب و هوایی را جدی می‌گیرند، زنان در افغانستان که بار فجایع را به دوش می‌کشند چندان مطمیین نیستند.
*برای محافظت از هویت مصاحبه‌شوندگان و نویسنده، نام‌ها تغییر کرده است.
