امروز روز ملی خبرنگاران بود، در حالی که وضعیت خبرنگاری، خبرنگاران (به‌ویژه زنان) و جریان اطلاع‌رسانی و میزان دسترسی به اطلاعات در کشور ناامیدکننده و نشان‌دهندۀ آخِرین نفس‌های رسانه‌های مستقل و آزاد در افغانستان است. برخوردهای خشونت‌بار و سراسر تهدید و ارعاب گروه طالبان با خبرنگاران سبب تشدید و گسترش سانسور، خودسانسوری خبرنگاران و رسانه‌ها و در نتیجه به‌گونۀ روزافزون سبب افزایش محدودیت در دسترسی به اطلاعات شده است. نگرش امنیتیـایدئولوژیک گروه طالبان به حوزۀ اطلاع‌رسانی و کار رسانه‌ای، فقدان نهادهای مسئول حمایت از خبرنگاری و خبرنگاران، ممنوعیت کار و فروپاشی نهادهای مدنی و حقوق‌بشری ناظر بر وضعیت خبرنگاری و حمایت‌کننده از جریان اطلاع‌رسانی و فعالیت رسانه‌های آزاد، سبب شده است که افغانستان به گونۀ روزافزون به قلمرو ممنوعه و تاریک برای اطلاع‌رسانی بدل شود. این‌همه امنیت رسانه‌ها و شغل خبرنگاری را از میان برده و سبب فرار فعالان رسانه‌ای از کشور و بی‌سرنوشتی آنها شده است.
نگرش امنیتیـایدئولوژیک گروه طالبان به فعالیت رسانه‌ای و خبرنگاری و الگوی برخورد این گروه با خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای به نابودی تمامی دستاوردهای کشور در دو دهۀ گذشته در حوزۀ خبرگزاری و رسانه منجر خواهد شد. آنها در برخورد با خبرنگاران و یوتوبران از هیچ اصول دادرسی عادلانه‌ای پیروری نمی‌کنند و با زیر پا گذاشتن حقوق‌بشری آنها، پیوسته و بی‌رحمانه از شکنجۀ فیزیکی، روانی، نیز اعتراف اجباری، پوزش‌خواهی اجباری و توبه‌دهی استفاده کرده‌اند. نگرش آنها به زنان و حضور و مشارکت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و رسانه‌ای آنها تمام زمینه‌ها را برای حذف و پاکسازی تام و تمام آنها از جامعه فراهم کرده و برخورد تبعیض‌آمیز با زنان و رنج آنان چندبعدی، چندلایه و همه‌جانبه بوده است.
در این میان، به مرکز خبرنگاران افغانستان، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران در سال ۱۴۰۱ رو به وخامت نهاده و در کنار افزایش دوبرابری رویدادهای خشونت و تهدید خبرنگاران نسبت‌به سال ۱۴۰۰، فضای کار برای خبرنگاران و رسانه‌ها نیز به‌شکل بسیار جدی محدود شده است. در تمام ۳۴ ولایت کشور «دست‌کم ۲۳۷ رویداد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران شامل تهدید، بازداشت و برخورد خشونت‌آمیز، را ثبت کرده است که در مقایسه با ۱۱۷ مورد مشابه در سال ۱۴۰۰، بیشتر از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد.» این موارد شاملِ «دست‌کم ۱۱۳ مورد تهدید و یا بدرفتاری با خبرنگاران و توهین به آنها، دست‌کم ۸ رویداد خشونت فیزیکی و یا ضرب و شتم و دست‌کم ۹۴ قضیۀ بازداشت موقت از یک تا چند ساعت و چند روز و حتی چندین ماه» خبرنگاران می‌شود.
این در حالی است که مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانستانی‌ـ‌فرانسوی و خیرالله پرهر، خبرنگار ورزشی رادیو و تلویزیون همیشه‌بهار از میانۀ ماه جدی ۱۴۰۱ تا اکنون در بازداشت نگاه داشته شده‌اند. هم‌چنین برخوردهای امنیتی با یوتوبرانی مانند اجمل حقیقی، سلحشور کمرگ و همکاران او و بازداشت‌های بی‌رویه و طولانی‌مدت و رفتارهای خشونت‌بار و تهدید و تخویف، سبب فرار خبرنگاران و یوتوبران از کشور و ترک حرفۀ خبرنگاری و یوتوبری شده و فضا را برای کار خبرنگاری و فعالیت‌های رسانه‌ای به‌شدت تنگ و آن را پرخطر و هزینه کرده است. افزون بر این، چنان‌که در مورد حمله بر خبرنگاران در مرکز فرهنگی تبیان مشاهده شد، گروه طالبان در مورد تأمین امنیت جانی خبرنگاران پاسخگو نیست.
بر این‌همه باید افزود که به‌ویژه خبرنگاران زن در کشور با سلب و یا محدودیت شدید حقوق خود از سوی صاحبان رسانه‌ها نیز روبه‌رویند. به گزارش زن‌تایمز در تاریخ ۱۳ فبروری ۲۰۲۳، ۱۷ تن از ۳۲ خبرنگار زن، پس از تسلط طالبان، کارشان را از دست داده‌اند: ۶ تن به دلیل زن بودن، از رسانه‌ای که در آن کار میکردهاند، اخراج شده‌اند، ۶ تن از آنان به دلیل متوقف شدن نشرات رسانه‌ها بیکار شده‌اند و ۵ تن دیگر نیز به دلیل وضع محدودیت و مسائل امنیتی وظایف‌شان را ترک کرده‌اند. اما ۱۵ خبرنگار دیگر به‌رغم مواجهه با تبعیض جنسیتی، آزار جنسی، تهدیدهای امنیتی، فشار برای ترک شغل، کار بدون دستمزد، دسترسی نداشتن به اطلاعات، سانسور طالبان و قوانین سخت‌گیرانۀ حجاب اجباری به کار خود ادامه می‌دهند. به گزارش گزارشگران بدون مرز در ماه اسد سال ۱۴۰۱، از ۲ هزار و ۷۵۶ زن روزنامه‌نگار و کارمند رسانه در افغانستان قبل از تسلط طالبان، تنها ۶۵۶ تن هنوز کار میکردهاند.
