متین مهراب
یافته‌های تحقیق میدانی یک تیم دانشگاهی در هرات نشان می‌دهد که سطح آب‌های زیرزمینی هرات نسبت به ۱۰ سال گذشته ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یافته است.
وحیداحمد احمدی*، یکی از استادان دانشگاه هرات و پژوهشگر مسائل محیط‌زیستی که رهبری این تیم تحقیق را به عهده دارد به زن‌تایمز گفت؛ آنان دریافته‌اند که آب‌های زیرزمینی شهر هرات همچنان به دلیل نزدیکی به چاه‌های فاضلاب به گونه‌ی روزافزون آلوده می‌شوند.
احمدی افزود: «ما ۴۶ چاه آزمایشی در سطح شهر و ولسوالی‌های هرات داریم که در هر ماه مورد ارزیابی و نمونه‌گیری قرار می‌گیرند؛ آلودگی آب بیشتر در سطح شهر هرات و به دلیل نزدیکی چاه‌های فاضلاب با چاه آب آشامیدنی و کاهش سطح آب به خاطر استفاده بی‌رویه در ولسوالی‌ها دیده می‌شود.»
به باور این استاد دانشگاه، آب‌های زیرزمینی هرات آلوده به مواد شیمیایی (مواد اسیدی نایترات) و باکتری‌ها است که می‌تواند برای استفاده کنندگان خطرناک باشد که احتمال مبتلا شدن آنان به بیماری‌های مختلف از جمله سنگ گرده، سرطان مری و معده و اسهال وجود دارد.
این پژوهشگر محیط زیست افزود که در سطح ولسوالی‌ها، کشاورزان به صورت شبانه‌روزی و یا حداقل ۱۲ ساعت در هر روز، از آب چاه استفاده می‌کنند. این استفاده بی‌رویه اصلی‌ترین عامل خشک شدن و پایین آمدن سطح آب زیرزمینی می‌باشد.
هرات ۱۹ ولسوالی دارد که ولسوالی‌های انجیل و گذره از مناطقی‌اند که در این تحقیق در وضعیت سرخ قرار گرفته‌اند.
آقای احمدی هشدار داد که اگر برای مهار بحران آلودگی و کاهش آب‌های زیرزمینی هرات، اقدامی صورت نگیرد، طی ۱۰ سال آینده باشندگان هرات با خطر جدی کمبود آب پاک مواجه خواهند شد.
در همین حال شماری از باشندگان هرات می‌گویند که آلودگی و کاهش آب‌های زیرزمینی در این ولایت مشکلات اقتصادی و بیماری‌های مختلف را برای مردم به بار آورده است.
صفی‌الله، یکی از باشندگان ولسوالی انجیل هرات به زن‌تایمز گفت: «در سال جاری به مدت پنج ماه که بیشتر در فصل بهار و تابستان بوده، چاه خانه ما خشک شده بود و من مجبور بودم که با بشکه از کیلومترها دورتر برای خانه آب بیاورم.»
وی بیان داشت که چاه خانه او ۱۵ متر عمق دارد، اما حالا خشک شده است و باید چاه جدیدی با عمق حداقل ۳۰ متر حفر کند تا او و خانواده‌اش به آب‌آشامیدنی دسترسی داشته باشند که این کار هزینه‌ی زیادی را روی دست او خواهد گذاشت.
حمید، یکی دیگر از باشندگان شهر هرات نیز گفت که به خاطر استفاده از آب آلوده، در یک سال گذشته در سه بار مبتلا به بیماری اسهال و حساسیت‌های پوستی شده است.
وی گفت: «نه تنها من، بلکه خیلی از همسایه‌ها و حتا مردم دیگر مناطق شهر هرات را می‌شناسم که از آب آلوده چاه استفاده می‌کنند. راه حل این است که به جای این آب از آب اداره آبرسانی استفاده کنیم، اما هزینه‌های آن بسیار بالا است و در توان ما نیست.»
افزایش بی‌رویه جمعیت، نبود کانالیزسیون و سیستم منظم تخلیه زباله و حفر غیرمعیاری چاه‌های فاضلاب از عوامل اصلی آلودگی و کاهش آب‌های زیرزمینی هرات خوانده شده‌اند.
در همین حال برخی از کارشناسان محیط زیست تغییرات اقلیمی در ۲۰ ولایت افغانستان از جمله هرات و کابل را عامل کاهش آب‌های زیرزمینی خوانده‌اند.
در گزارشی که در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰. ش) از سوی «یوان‌دی‌پی» نشر شد، نیز گفته شده بود که افغانستان ۵۰ درصد آب‌های زیرزمینی خود را به دلیل تغییرات اقلیمی و افزایش جمعیت در شهرها، از دست داده است و اکنون منابع آب‌های افغانستان ۱۸ بیلیون مترمکعب است که از این مقدار تا سال ۲۰۵۰ (۱۳۲۹. ش) به ۹ بیلیون مترمکعب آب کاهش خواهد یافت.
مسئولان در وزارت انرژی و آب طالبان از کاهش پنجاه درصدی آب‌های زیر زمینی در پایتخت نیز ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند اکنون منابع آب‌های زیر زمینی کابل به ۵۰ میلیون متر مکعب می‌رسد که کفاف جمعیت پنج میلیونی کابل را نمیکند. این منابع عامل عمده کاهش آب‌های زیرزمینی کابل را مصرف بی‌رویه و جمعیت بزرگ این شهر عنوان کرده‌اند.
این در حالی است که ارزیابی وزارت انرژی و آب که در سال‌های پیش انجام شده بود، نشان می‌دهد که ذخایر آبی افغانستان به ۷۵ میلیارد متر مکعب می‌رسد. از این میان ۷۰ درصد آن مورد استفاده‌ی کشورهای همسایه به‌خصوص ایران و پاکستان قرار می‌گیرد و تنها ۳۰ درصد آن به مقاصد داخلی استفاده می‌شود.
*به دلایل امنیتی، نام‌ها مستعار هستند.
