فعالان زن در نشست دوحه: به آپارتاید جنسیتی پایان دهید
روز ۱۸ و ۱۹ فبروری، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، میزبان نشستی متشکل از بیش از بیست دیپلمات، و نمایندگان گروه‌های مدنی از داخل و خارج افغانستان در دوحه، پایتخت قطر، بود. این اولین نشست بزرگ در مورد افغانستان از ماه می سال گذشته بود.
میترا مهران، لطف‌الله نجفی‌زاده، شاهگل رضایی، محبوبه سراج و فیض‌محمد زلاند به نمایندگی از جامعۀ مدنی افغانستان در این نشست شرکت کردند.
یکی از جنبه‌های برجستۀ این نشست، غیبت طالبان از آن بود. با وجود اینکه تشکیلات آنها از سوی هیچ کشوری در جهان به‌عنوان حکومت افغانستان به رسمیت شناخته نمی‌شود، اما سازمان ملل از آنها برای شرکت در نشست دوحه دعوت کرده بود.
این دعوت به‌طور گسترده از سوی گروه‌های مدافع حقوق زنان محکوم شده بود که نگران بودند جامعۀ بین‌المللی در حال فراهم کردن زمینه برای به رسمیت شناختن تشکیلات طالبان به‌عنوان حکومت افغانستان، به‌رغم سیاست‌های ضد حقوق‌بشری و زن‌ستیزانۀ آنان، است. شاهگل رضایی، نمایندۀ سابق پارلمان و شرکت‌کننده در نشست دوحه، در سخنانی گفت: «در دو و نیم سال گذشته در حالی که جهان در انتظار تغییر طالبان بوده‌اند، طالبان فشار‌ها را بر مردم، به‌خصوص مجموعه‌های قومی آسیب‌پذیر افزایش داده و هر روز فرمان‌های سخت‌گیرانه‌تری را علیه زنان افغانستان صادر [می‌کند] و به اجرا می‌گذارد. تلاش برای ادغام طالبان به جامعۀ بین‌المللی، تعامل بیشتر یا به رسمیت شناختن طالبان نه‌تنها راه‌حل مشکل افغانستان نیست، بلکه بحران را عمیق‌تر می‌سازد.»
طالبان پیش‌شرط‌هایی را برای حضور در سازمان ملل مطرح کرده بود؛ این گروه از جمله خواستار این بود که آنها تنها نمایندۀ افغانستان در دوحه باشند و هیئت آنها با گوترش ملاقات کند. دویچه‌وله، تلویزیون آلمانی گزارش داد طالبان هم‌چنین خواهان تضمینی‌اند که «هیچکس در کنفرانس از این ملاسالاران اسلام‌گرا و نحوۀ ادارۀ کشور از سوی آنان انتقاد نکنند.»
دبیرکل سازمان ملل متحد این خواسته‌ها را رد کرد و آن را «غیرقابل قبول» خواند و افزود: «این شرایط قبل از هر چیز از ما حق گفتگو با دیگر نمایندگان جامعۀ افغانستان را سلب می‌کند و خواستار برخوردی است که می‌توانم بگویم تا حد زیادی شبیه به رسمیت شناختن است.»
یک روز قبل از آغاز نشست در دوحه، سازمان ملل متحد در گزارشی جدید اعلام کرد که تحت ادارۀ طالبان «نقض شدید حقوق زنان در افغانستان» ادامه دارد. بر اساس نظرسنجی سازمان ملل، زنان افغانستان به‌شدت مخالف به رسمیت شناختن طالبان‌اند: «۳۲ درصد از پاسخ‌دهندگان اظهار داشتند که به رسمیت شناختن بین‌المللی طالبان باید تنها پس از لغو همۀ محدودیت‌ها اتفاق بیفتد. در حالی که ۲۵ درصد از آنها گفتند باید پس از لغو برخی از ممنوعیت‌های خاص باشد و ۲۸ درصد گفته‌اند که به هیچ‌وجه و تحت هیچ شرایطی نباید به رسمیت شناخته شود. مخالفت ۸۵ درصد از زنان مورد بررسی، کاهش اندکی نسبت‌به پاسخ در جولای ۲۰۲۳ است؛ زمانی که ۹۶ درصد از زنان «بر این باور بودند که به رسمیت شناختن باید تنها پس از بهبود در حقوق زنان رخ دهد یا اصلاً نباید رخ دهد.»
میترا مهران که با پوشیدن تی‌شرتی با شعار «به آپارتاید جنسیتی پایان دهید» در این نشست شرکت کرده است، می‌گوید: «جامعۀ بین‌المللی باید از هرگونه تعامل با گروه طالبان که منجر به شناسایی این گروه شود، خودداری کند.» او به زن‌تایمز گفت که با پیام روشن ضد آپارتاید جنسیتی در نشست دوحه شرکت کرده است. او گفت: «وضعیت افغانستان مصداق عینی آپارتاید جنسیتی است؛ از زنان انسانیت‌زدایی شده است و آنها از تمام حقوق اساسی انسانی‌شان محروم شده‌اند. به این دلیل، با طالبان باید مطابق قوانین بین‌الملل برخورد صورت گیرد.»
اگرچه بسیاری از زنان به‌شدت با هر گونه به رسمیت شناختن بین‌المللی طالبان مخالف‌اند، پس از این نشست، گوترش در یک کنفرانس خبری گفت که شرکت‌کنندگان در نشست دربارۀ ایجاد شرایط برای حضور مقامات گروه طالبان در نشست بعدی بحث کردند. با این حال، او اذعان می‌کند که یک بن‌بست وجود دارد. او گفت: «از یک سو، افغانستان در دست حکومتی است که در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده است، و در بسیاری از جنبه‌ها در نهادهای جهانی و اقتصاد جهانی ادغام نشده است.» به‌عنوان مثال، فریدون سینرلی اوغلو، هماهنگ‌کنندۀ ویژۀ سازمان ملل متحد اخیراً گزارشی را در مورد چگونگی ادغام مجدد افغانستان در نظام اقتصادی و سیاسی بین‌المللی منتشر کرده است که به گفتۀ او وابسته به طالبان است که به تعهدات بین‌المللی خود عمل کنند، که تاکنون این گروه از انجام آن سرباز زده است.
میترا مهران، با اشاره به اینکه چگونه این زنان افغانستان بوده‌اند که به مبارزه برای حقوق‌شان و حقوق همۀ شهروندان افغانستان ادامه داده‌اند، گفت: «ما مردم افغانستان، به‌ویژه ما زنان، به نظر می‌رسد مجبوریم در چند جبهه بجنگیم: از یک سو در مقابل گروه استبدادی طالبان و در جبهه‌ای دیگر مجبوریم جامعۀ جهانی را متقاعد کنیم که از مصیبت‌های ما روی نگرداند. درست پیش چشمان جهان داریم از جامعه حذف و رانده می‌شویم. شما همان‌طور که در جریان این نشست قرار دارید، این فرصت در اختیارتان قرار دارد تا نگذارید مصیبتی که بر ما می‌رود مشروعیت پیدا کند، نادیده گرفته شود و استمرار یابد.»
