علی توکلی: جهان و نهادهای حقوق بشری دگرباشان افغانستان را فراموش کرده‌اند
اشاره: علی توکلی، یکی از فعالان حقوق جامعۀ دگرباشان افغانستان و بنیان‌گذار «سازمان رنگین‌کمان افغانستان» است. او تا پیش از تسلط دوبارۀ طالبان، در افغانستان زندگی می‌کرد و از طریق شبکه‌های اجتماعی با نام مستعار همراه گروهی دیگر در مورد دگرباشان آگاهی‌دهی می‌کرد. با سقوط نظام جمهوریت در افغانستان، او برای حفظ امنیت خود راهی اروپا شد و در حال حاضر در آلمان زندگی می‌کند.
توکلی، پس از ورود به اروپا، فعالیت‌های خود را در زمینۀ حقوق دگرباشان افغانستان آغاز کرد و تا کنون از مجراهای مختلفی تلاش کرده است تا صدای همنوعان خود باشد. یکی از اقدامات مهم او تأسیس سازمان رنگین‌کمان افغانستان بود.
این سازمان اخیراً نامهای دربارۀ وضعیت دشوار جامعۀ دگرباشان منتشر کرد و در آن به جامعۀ جهانی و سازمان‌های بین‌المللی توصیه کرد که در برابر جنایت‌ها علیه اعضای این جامعه سکوت نکنند.
زن‌تایمز با این فعال حقوق دگرباشان گفتگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
زن‌تایمز: می‌شود ابتدا در مورد زندگی شخصی‌تان معلومات بدهید؟
توکلی: من ۲۱ ساله‌ام و در ولایت دایکندی متولد و در هرات بزرگ شدم. درست زمانی که می‌خواستم امتحان کانکور بدهم، متأسفانه طالبان افغانستان را در دست گرفت و من مجبور شدم از کشور فرار کنم. ما افرادی بودیم که از دور به‌عنوان یک دگرباش شناخته می‌شدیم، حتی اگر فعالیت‌های واقعی در این زمینه نداشتیم. فعالیت‌های ما بیشتر توسط صفحات مجازی و با نام مستعار انجام می‌شد، اما باز هم، به دلیل حفظ امنیت خود از کشور فرار و به ایران مهاجرت کردم. پس از یک مدت، دوباره به افغانستان برگشتم و برای مدتی در کشور ماندم. سپس به پاکستان رفتم و از آنجا به آلمان پناهنده شدم.
زن‌تایمز: از چندسالگی متوجه شدید که یک دگرباش‌اید و فعالیت‌های آگاهی‌بخش‌تان از چه زمانی آغاز کردید؟
توکلی: من از چهارده‌سالگی فهمیدم که یک دگرباشم و نظر به احساساتم فهمیدم که حسی به غیر از همجنس خود ندارم و او زمان من شوکه شده بودم، اما در شانزده-هفده‌سالگی درکم از آنچه هستم بیشتر شد و معلومات بیشتری در مورد هویت خود پیدا کردم و با افراد دیگری مثل خودم آشنا شدم. در آن زمان به این باور شدم که معلوماتی را که خودم از طریق مطالعه دریافت کرده‌ام، با دیگران هم شریک بسازم و اینگونه بود که من آگاهی‌دهی را آغاز کردم.
زن‌تایمز: دربارۀ اهداف‌تان از راه‌اندازی صفحاتی در شبکه‌های اجتماعی و مبارزات‌تان برای حقوق دگرباشان بگویید.
توکلی: دگرباشان در افغانستان همیشه سرکوب شده‌اند و هیچ نهادی وجود نداشت که در مورد آنها اطلاعات دقیقی ارائه کند. افراد عادی جامعه هم در مورد آنها معلوماتی نداشتند و همیشه اعضای جامعۀ دگرباش را با نامهای توهین‌آمیزی مثل «لواطکار» و «ایزک» صدا می‌زدند. به همین دلیل، من و تعدادی دیگر، صفحات اجتماعی‌ای را با نامهای مستعار ایجاد کردیم و تلاش کردیم به مردم اطلاعات بیشتری در مورد چیستی و کیستی دگرباشان ارائه کنیم. این کار با هدف افزایش آگاهی مردم از وضعیت این جامعه انجام می‌شد. بعد‌ها، زمانی که از افغانستان خارج شدم، به این باور رسیدم که در برابر این سرکوبی که سال‌هاست ادامه دارد، دیگر نباید سکوت کنیم. حتا در زمانی هم که امریکا به افغانستان آمد و نظام جمهوریت ایجاد شد، در قانون اساسی دگرباش بودن را جرم خوانده بودند، چون قانون اساسی بر اساس شریعت اسلامی تنظیم شده بود و در زمان جمهوریت هم افراد دگرباش در معرض سرکوب کامل بودند. در آن زمان هم بسیاری از آنهایی که دوستان ما بودند، پس از دستگیری توسط پولیس، مورد تجاوز آمران حوزه‌ها قرار می‌گرفتند و دگرباشان برای این آمران وسیلۀ جنسی به نظر می‌آمدند. خانواده‌هایی هم بودند که پس از پی بردن به هویت فرزندان‌شان آنها را از خانه اخراج می‌کردند و آنها برای تامین مخارج زندگی مجبور به تن‌فروشی می‌شدند. آمران حوزه‌ها و پولیس از آنها استفادۀ جنسی می‌کردند، اگر دستگیر و به دادگاه کشیده می‌شدند، حکم زندان برای‌شان حتمی بود، چون نظر به قانون اساسی افغانستان، دگرباش بودن جرم بود. در آن زمان متاسفانه تعداد بیشتر دگرباشان خودکشی می‌کردند و زنان لیزبین و ترنس هم بودند که پس از طرد شدن از سوی خانواده در بی‌کسی و گرسنگی اقدام به خودکشی می‌کردند، اما پس از مرگ هویت و علت مرگ‌شان مخفی نگاه داشته می‌شد. پس از تسلط طالبان بر افغانستان هم تعداد زیادی خودکشی کردند، تعدادی دستگیر و تعدادی هم به‌طور مرموز کشته شدند. زمانی که من به آلمان آمدم و شرایط و آزادی‌های دگرباشان را در اینجا دیدم، متوجه شدم که اگر سکوت کنیم، جامعۀ دگرباشان تا آخِر مورد ستم و سرکوب باقی می‌مانند. از همان زمان، من با تعدادی دیگر از فعالان تصمیم گرفتیم تا راه مبارزه را برای نسل‌های آینده هموار کنیم. به این معنا که اگر برای ما ممکن نشد، حداقل افرادی که در آینده به دنیا می‌آیند بتوانند آزادانه زندگی کنند.
زن‌تایمز: شما به دستگیری و قتل‌های مرموز دگرباشان پس از قدرت‌گیری طالبان اشاره کردید، می‌شود در این مورد معلومات بیشتری ارائه کنید که در کجا‌ها و چگونه چنین اتفاقاتی رخ داده است؟
توکلی: نمونه‌اش در هرات؛ ترنس‌جندرهایی بودند که پس از تسلط طالبان دستگیر و ناپدید شدند و تا حالا خانوادههایشان خبری از آنها ندارند. بر اساس اطلاعات من، از هرات تقربیاً شش نفر هستند و از دیگر ولایات بیشتر از آن، که به‌طور مرموز از بین رفته‌اند. اینها مواردی‌اند که خودمان از آن آگاهی داریم؛ چون زمانی که در افغانستان بودیم، با تعداد زیادی در ارتباط بودیم. اکثریت‌شان ناپدید شدند. در حال حاضر هم تقربیاً نزدیک به ده نفر در زندان طالبان هستند و اینها کسانی‌اند که از طرف حکومت آلمان تایید شدند و ما در همان روزی که می‌خواستیم آنها را از افغانستان خارج کنیم، از سوی طالبان دستگیر شدند و تا حالا در زندان مورد شکنجه قرار دارند. حتا به خانوادههایشان اجازۀ ملاقات نمی‌دهند در مواردی خانواده‌ها را هم تهدید می‌کنند و می‌گویند به خاطر لواطکار بودن پسرتان شما هم باید مجازات شوید.
زن‌تایمز: این افراد چگونه از سوی طالبان شناسایی می‌شوند؟
توکلی: افغانستان یک جامعۀ سنتی و اسلام‌گرا‌ست و در آن حتا در دورۀ جمهوریت افراد زیادی بودند که افکار طالبانی داشتند، چون در همان جامعه زندگی می‌کردند و افراد دگرباش را هم می‌شناختند. پس از آمدن طالبان، همان‌ها طالب شدند و از اینکه موقعیت دگرباشان را می‌دانستند به دستگیری آنها و فعالین اقدام کردند. ما شواهدی داریم که یک ترنس‌جندر بعد از دستگیری توسط آمر حوزۀ طالبان مورد تجاوز جنسی و شکنجۀ جسمی قرار گرفت. از این فرد ما حتا ویدیو داریم. این فرد به کمک ما در حال حاضر در پاکستان است. افرادی را داریم که منتظر پرواز به آلمان هستند. یک زوج همان شب اول، پس از دیپورت شدن از ایران به افغانستان، دستگیر و مدت دو هفته در زندان طالبان به‌حدی شکنجه شده بودند که حتا پدر و مادر خود را نمی‌شناختند. مورد شکنجۀ برقی، تجاوز جنسی و اشکال مختلف شکنجه قرار گرفته بودند و از ترس نمی‌توانستند صحبت کنند. بالاخره با عذر و زاری پدر و مادرشان و گرفتن پول، آن دو تن را آزاد کردند که بعد‌ها به پاکستان منتقل شدند. علاوه بر این، افرادی هم از دگرباشان بودند که زیر شکنجۀ طالبان جان داده‌اند و از سرنوشت تعدادی نیز هیچ خبری نیست.
زن‌تایمز: از مواردی که یاد کردید، می‌توانید رقمی ارائه کنید؟
توکلی: ما نمی‌توانیم هویت‌شان را فاش بسازیم، اما کسانی بودند که ما با آنها در ارتباط بودیم. تقریباً می‌توانم بگو‌یم که از صد در صد، نود در صد از دگرباشان در افغانستان مورد شکنجه و حملۀ طالبان قرار گرفته‌‌اند.
زن‌تایمز: در افغانستان که بودید با چه تعداد دگرباش در ارتباط بودید؟ و حالا با چه تعداد در تماس هستید؟
توکلی: زمانی که در افغانستان بودم، تعدادشان درحدود صد نفر بود که توسط گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده بودیم، با هم در تماس بودیم. اما زمانی که وارد آلمان شدیم، تلاش کردیم تعداد بیشتری را شناسایی و برای نجات‌شان اقدام کنیم. اینگونه بود که با سایر دگرباشانی که در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشتند، ارتباط برقرار کردیم و از طریق آنها با افراد دیگری که در ولایات بودند، ارتباط پیدا کردیم که این رقم در حدود ۲۰۰۰ تن رسید. از این میان تعدادی مورد شکنجه و آزارو اذیت قرارگرفته بودند و تعدادی هم در خانه‌ها محبوس بودند، چون خانواده‌ها از ترس طالب به آنها اجازۀ خارج شدن از خانه را نمی‌دادند.
زن‌تایمز: از اقدامات‌تان بگویید؛ شما و نهادی که ساختید، برای نجات دگرباشان در معرض خطر در افغانستان چه کارهایی کرده‌اید؟
توکلی: ما با ارتباطاتی که ایجاد کرده بودیم، فهرستی را ترتیب داده بودیم و با حکومت فدرال آلمان شریک ساختیم و در کنفرانس‌هایی که اشتراک می‌کردیم هم در مورد دگرباشان افغان صحبت می‌کردیم. بالاخره در پروسۀ ۲۰۲۲، دولت فدرال به ۲۵ دگرباش افغانستانی پناهندگی داد. هرچند ابتدا آنها مسئولیت تخیلۀ ۷۰ تن را بر دوش گرفته بودند، اما در عمل تنها ۲۵ نفر خارج شدند. از جانبی، از دشواری‌های کار این بود که هیچ کمکی برای تخلیۀ ال‌جی‌بی‌تی‌ها جمع‌آوری نمی‌شد و خود آنها هم در افغانستان کار نمی‌کردند و ما مجبور بودیم مخارج تهیۀ پاسپورت، ویزا و سفر‌شان را هم به عهده بگیریم. برای سال ۲۰۲۳، دولت فدرال سهمیۀ جامعۀ دگرباشان افغانستان را ۱۰۰ نفر اعلان کرد. در حالی که ما مخالف این رقم هستیم، چون برای قشری که همیشه مورد ستم قرار داشته است، کافی نیست. البته از این رقم هم تا کنون تنها ۱۳ تن به آلمان رسیده‌‌اند. این موضوع را بارها در سخنرانی‌های خود ذکر کرده‌ام، اما توجهی نشده است. از سویی هم پروسۀ دولت فدرال متاسفانه طوری تنظیم شده است که افرادی که واجد شرایط شناخته می‌شوند در داخل افغانستان باشند، در حالی که بسیاری از افراد دگرباش، با تسلط طالبان، به پاکستان و ایران فرار کردند و در وضعیت بدی قرار دارند و هر لحظه خطر اخراج آنها وجود دارد. اگر اینها اخراج شوند، افغانستان برای‌شان حکم مرگ و جهنم را خواهد داشت؛ چون آنجا هیچ حامی‌ای ندارند، خانوادههایشان آنها را قبول ندارند و جایی هم برای ماندن ندارند و در این حالت اگر طالبان دستگیرشان کنند، مرگ‌شان حتمی است. ما برای حقوق این افراد اعتراضات زیادی انجام داده‌ایم، ولی متاسفانه پاسخی نگرفته‌ایم.
زن‌تایمز: کدام کشورها در روند انتقال دگرباشان از افغانستان سهم داشته‌اند؟
توکلی: ما به کشورهای اروپایی و دولت کانادا درخواست داده بودیم. از این میان دولت کانادا وعدۀ پذیرش ۶۰۰ دگرباش افغانستانی را داده بود، اما متاسفانه از این پروسه سوءاستفاده شد و در حدود ۲۰۰ یا ۳۰۰ نفر دگرباش، اما بقیه با نام دگرباش از افغانستان به کانادا منتقل شدند. ما در برابر این عمل صدا بلند کردیم، ولی متاسفانه هیچ تغییری حاصل نشد. بعد‌ها به کمک دولت فدرال آلمان تلاش کردیم تعدادی را تخلیه کنیم که قبلاً به رقم آن اشاره کردم.
زن‌تایمز: در شرایط فعلی، راه‌حل برای نجات جامعۀ دگرباشان افغانستان چه می‌تواند باشد؟
توکلی: تنها راه‌حل برای نجات جامعۀ دگرباشان افغانستان این است که آنها از افغانستان، پاکستان و ایران به کشورهای امن غربی منتقل شوند. متاسفانه در چندین سال گذشته، سازمان‌های حقوق بشری، سازمان ملل و کشورها به مسائل دگرباشان افغانستان توجه کافی نکرده‌اند. من چندبار ایمیل‌هایی به سازمان‌های حقوق بشری و سازمان ملل ارسال کرده‌ام، اما متاسفانه هیچ‌کدام از آنها به پیام‌های من پاسخ نداده‌اند. همچنین، کارمندان UNHCR در پاکستان و ایران نیز برخوردهای نادرستی با دگرباشان دارند.
زن‌تایمز: دلیل این برخوردها به نظر شما چیست؟
توکلی: در پاکستان و ایران متاسفانه افرادی در سازمان ملل و UNHCR کار می‌کنند که اسلام‌گرایی را ترویج می‌کنند و از دگرباشان بدشان می‌آید. ما موارد زیادی را سراغ داریم که یک دگرباش به دفتر UNHCR پاکستان مراجعه کرده‌اند، اما با برخورد بدی از سوی ماموران این سازمان رو‌به‌رو شده و بدون ثبت نام از آن دفتر اخراج شده‌اند.
زن‌تایمز: تا کنون با چه تعداد از افراد در ارتباط بوده‌اید که برای خارج شدن از افغانستان و کشورهای همسایه واجد شرایط بوده باشند؟
توکلی: ما با تعداد ۱۰۰۰ نفر در افغانستان در ارتباطیم که در تمام ولایات پراکنده‌‌اند. اما تعداد آنها در کابل، هرات، مزارشریف، کندز، بدخشان، کندهار و حتی جلال‌آباد بیشتر است.
زن‌تایمز: کدام نهاد بین‌المللی از شما و برنامه‌های‌تان حمایت یا به نهاد شما کمک کرده است؟
توکلی: متاسفانه هیچ نهاد بین‌المللی به جامعۀ دگرباشان افغانستان توجهی نکرده است. ما گرچه خواست‌های خود را با اشکال مختلفی مانند ارسال ایمیل و حتی اعتراضات با آنها به اشتراک گذاشته‌ایم، اما هنوز توجهی از طرف آن نهادها نشده است. در این میان، برخی از نهادهای بین‌المللی اظهار کرده‌اند که ما تلاش‌های خود را می‌کنیم، اما کشورها نمی‌پذیرند و مانع ایجاد می‌کنند. سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری هم دگرباشان افغانستان را فراموش کرده‌اند.
زن‌تایمز: اخیراً سازمان رنگین‌کمان یک نامۀ سرگشاده به سازمان ملل و جهان در حمایت از دگرباشان افغانستان با رسانه‌ها شریک کرده بود، می‌شود در مورد آن هم معلومات بدهید؟
توکلی: دو سال از تسلط طالبان در افغانستان می‌گذرد، متاسفانه جامعۀ دگرباش همچنان به حال خود رها شده است. ما قبلاً هم به سازمان‌های حقوق بشری، سازمان ملل، دولت‌ها و وزرات‌خانه‌های خارجۀ کشورها چندین نامه ارسال کرده بودیم، اما متاسفانه هیچ جوابی نگرفته‌ایم. بنابر‌این، این نامه را نوشتیم و با رسانه‌ها هم شریک ساختیم و نیز به سازمان‌های حقوق بشری و سازمان ملل ارسال کردیم. همچنین امضای فعالان را جمع‌آوری و ضمیمۀ نامه کردیم. اما متاسفانه دگرباشان افغانستان همچنان در معرض فراموشی قرار دارند و هیچ نهاد و دولتی تا هنوز به آن نامه پاسخی نداده است.
زن‌تایمز: دلیل آن را چه می‌دانید؟
توکلی: نه‌تنها جامعۀ دگرباشان، بلکه کلاً افغانستان فراموش شده است. امروز به‌طور رسمی آپارتاید جنسیتی در افغانستان جریان دارد. طالبان به‌طور رسمی جنایت می‌کنند، سنگسار می‌کنند، محاکمۀ صحرایی می‌کنند، اما جهان ساکت است و بدتر از آن، در حال باج دادن به طالبان است. گروهی که جنایت می‌کند و تروریست است را به مجالس رسمی و نشست‌های خود دعوت می‌کنند، بعد داد از حقوق بشر می‌زنند.
